Kıdem tazminatı, kanunda öngörülen hallerden biri ile hizmet akdi feshedilen ve kanunda öngörülen asgari sürenin üzerinde çalışmış olan işçiye veya işçinin ölümü halinde mirasçılarına, işverence, işinde yıpranması, yeni bir iş edinmekte karşılaşacağı güçlükler ve işyerine katkısı göz önünde tutularak, belirli yasal esaslar dahilinde ödenen ve miktarı işçinin çalışma süresine ve ücretine göre belirlenen paradır.
Kıdem Tazminatından yaralanabilmek için;
1. İşçinin aynı işverene ait aynı veya farklı işyerlerinde en az bir yıl çalışmasının bulunması,
2. İş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde sonlandırılması gerekmektedir.
Kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde sözleşmenin sonlanması halleri incelenecek olursa;
1. İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu'nun 25. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında iş sözleşmesinin feshi,
2. İşçi tarafından 4857 sayılı Kanunun 24. maddesinde gösterilen sebeplerle iş sözleşmesinin feshi,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesinin feshi,
4. İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla iş sözleşmesinin feshi,
5. Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile iş sözleşmesini sona erdirmesi,
6. İşçinin ölümü nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi,
7. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları,
Şeklinde sıralanabilir.
KIDEM TAZMİNATI HESAPLANMASI
Kıdem tazminatı, işçinin işe giriş tarihinden itibaren hizmet akdinin devamı süresince en son ödenen aylık brüt ücretin çalışma yılı ile çarpılması suretiyle hesaplanır. Bir yıldan uzun süreler için aynı oranda ödeme yapılır.
Kıdem süresinin sonu genellikle iş sözleşmesinin sona erdiği tarihtir. Ancak;
- İş sözleşmesinin fesih bildirimi ile sona erdirilmesi halinde bildirim sürelerinin sonu,
- Bildirimsiz fesih halinde ise bildirim günü kıdem süresinin son günü olarak hesaplanmalıdır.
Kıdem tazminatı hesaplamalarına ücret, ikramiye, kasa yardımı, erzak yardımı gibi süreklilik arz eden maddi karşılığı bulunan menfaatlerde eklenirken ölüm yardımı, harcırah (yol ücreti) fazla çalışma ücreti gibi süreklilik arz etmeyen maddi karşılıklar kıdem tazminatı hesabına eklenmez.
KIDEM TAZMİNATINDA TAVAN SINIRI
1475 Sayılı kanuna göre, işçinin elde edebileceği kıdem tazminatının yıllık miktarı, Devlet memurları Kanunu’na tabi en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı boyunca ödenecek olan azami emeklilik ikramiyesini geçemeyecektir. Elde edilen bu rakama “Kıdem Tazminatının Tavan” denmektedir.
Bahsi geçen hüküm mutlak emredici nitelikte olup kıdem tazminatının yıllık miktarına ilişkin 30 günlük ücret tutarının Toplu İş Sözleşmesi (TİS) ile arttırılabilir ancak tavanla sınırlı olarak bir arttırma yapılabilecektir (Özcan, 2023).
KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI
FORMÜLÜ: SON GİYDİRİLMİŞ BRÜT ÜCRET X KIDEM YILI (arta kalan ay ve gün için oranlama yapılır.)
Giydirilmiş Brüt Ücret: İşverenin işçiye sağladığı maddi değeri olan tüm kalemlerdir.
Brüt ücrete genelde;
• İşçinin Brüt Ücreti (Son ücreti)
• Sigorta
• Yemek
• İkramiye dahil edilir.
ÖRNEK:
Kıdem Süresi: 10 Yıl 5 ay 8 gün
Giydirilmiş Brüt Ücreti ( Son brüt ücreti:7.000 + Yemek:500 + Sigorta:138,96) = 7.638,96
! Kıdem Tazminatı 2023 yılı tavanını aşmıyor. Bu sayı üzerinden hesaplamalarımıza devam edebiliriz.
10 Yıl için :10 x 7.638,96 = 76.389,6 ₺
5 ay için :7.638,96 / 12 x 5 = 3.182,9 ₺
8 gün için :7.638,96 / 365 x 8 = 167,43 ₺
TOPLAM :79.739,93 ₺
- Damga Vergisi bulunan sonuçtan çıkarılır!
Kıdem tazminatının net sonucuna ulaşılır.
KAYNAKÇA:
Demir, E. , İş Hukuku Pratik Çalışma Kitabı , 2. Baskı , Vedat Kitapçılık , 2021 ,sf. 158.
BLOG
KIDEM TAZMİNATI VE HESAPLANMASI